Anna Łubieńska (1887–1960)
Pierwsza bohaterka projektu „Historia i dziedzictwo kaźmierskich kobiet” – ziemianka z Wielkopolski, działaczka społeczno-oświatowa, patriotka i kobieta czynu. Można rzec – emancypantka na miarę swoich czasów.
W zaborze pruskim, gdzie niemiecki obyczaj ograniczał aktywność kobiet do sfery tzw. „czterech K” – Küche, Kinder, Kirche und Kleider (kuchnia, dzieci, kościół, stroje) – właśnie młode ziemianki, dzięki swojemu wykształceniu i pozycji, mogły jako pierwsze stanąć do służby narodowej. Choć środowisko, z którego się wywodziły, różniło się od tego w innych zaborach, łączyło je jedno: twarde karki i odważne serca.
Patriotyczne korzenie i działalność społeczna
Anna Łubieńska pochodziła ze znanej, patriotycznej rodziny ziemiańskiej, której przedstawiciele wielokrotnie zapisali swe nazwisko na kartach historii Polski. Była osobą inteligentną i przenikliwą – potrafiła trafnie oceniać sytuację społeczną i polityczną, zwłaszcza na terenach plebiscytowych, gdzie ruch polski często pozbawiony był wsparcia dworów i duchowieństwa. W swoich ocenach potrafiła przeciwstawiać biernym duchownym prostych, wiernych sprawie chłopów warmińskich.
Od 1907 roku Anna angażowała się w działalność Towarzystwa Czytelni Ludowych w powiecie szamotulskim, prowadzonego przez jej rodziców. W 1918 roku brała udział w akcji wprowadzania języka polskiego do szkół oraz była delegatką na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. Dwa lata później, w 1920 roku, organizowała polskie przedszkola na Warmii, a w czasie II wojny światowej prowadziła tajne nauczanie w Warszawie.
Plebiscyt i walka o polskość Warmii
Gdy sprawę przynależności państwowej Warmii i Mazur miał rozstrzygnąć plebiscyt, Anna Łubieńska zaangażowała się w działalność na rzecz polskości – tworzyła ochronki (przedszkola) polskie. Plebiscyt zakończył się klęską, którą Łubieńska podsumowała słowami:
„Tego obowiązku, który dziś mamy do spełnienia, rozum nasz zbiorowy nie zdołał jeszcze ogarnąć.”
Jak pisał Artur Górski, bohaterskiej postawy kilkudziesięciu młodych kobiet, które uczestniczyły w plebiscycie warmińskim, nigdy w pełni nie doceniono, choć wykazały się one „bohaterstwem więcej niż żołnierskim”.
Siostry Łubieńskie – dwie drogi, wspólne wartości
Podczas wykładu poświęconego Annie przypomniano również postać jej siostry – Marii Piwnickiej. Obie siostry już jako kilkulatki uczyły dzieci wiejskie w Kiączynie czytać i pisać po polsku. Z uwagi na ówczesne władze pruskie lekcje te nazywano „zajęciami z katechizmu” i prowadzono je w suterenach.
Anna i Maria kształciły się w Szkole Sióstr Niepokalanek w Jarosławiu, a następnie w Szkole Gospodarczej w Kuźnicach, założonej przez generałową Zamoyską. Były wszechstronnie wykształcone – znały języki francuski, niemiecki i angielski, a Maria, mieszkając później w Królestwie, opanowała również rosyjski.
Maria Piwnicka działała społecznie na Warmii, a w czasie wojny polsko-bolszewickiej pełniła służbę jako sanitariuszka.
Dziedzictwo odwagi i zaangażowania
Historia sióstr Łubieńskich przypomina, że kobiety z Wielkopolski – mimo ograniczeń epoki – potrafiły odważnie wychodzić poza tradycyjne role i podejmować odpowiedzialność za losy ojczyzny. Ich działalność pozostaje inspiracją i dowodem, że dziedzictwo kaźmierskich kobiet to ważna część historii naszego regionu i Polski.
Temat spotkania: Anna Łubieńska ziemianka z Wielkopolski
Prelegentka: Monika Romanowska-Pietrzak
Historia i dziedzictwo Kaźmierskich Kobiet
Projekt ma na celu nie tylko upowszechnienie wiedzy o zasłużonych kobietach, ale również zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego
i przypomnienie codziennego wkładu kobiet w życie społeczności.
Dowiedz się, jak kobiety naszej społeczności zmieniały rzeczywistość
w trudnych czasach.
Poznaj kobiety, których przykład inspiruje do działania.
Podziel się własnymi wspomnieniami i fotografiami.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Muzeum Historii Polski
Patriotyzm Jutra